1) Hocam merhabalar, benim otizmli bir oğlum var. Tuvalet eğitimine başlamak istiyorum. Bunun için psikiyatriye de gittik ama bir çocuk gelişimciden destek almamızı önerdi. Bize yardımcı olursanız sevinirim.
Merhabalar, OSB tanısı alan çocuklarda günlük alışkanlıklarında herhangi bir şeye uyum sağlayabilmeleri zaman alabilir. Bu yüzden tuvalet eğitimi vereceğiniz zaman öncelikle sizden sabırlı olmanızı istiyorum. Bu bazen zor bir hal alsa da çocuğunuzun durumunu 20-30 dakika aralıklarla izlemenizi öneririm. Gözlemlerinizi not alın çocuğunuzun altının ıslak, kuru veya kirli olup olmadığını kontrol edin. OSB tanısı alan çocuklarda yoğun bir dikkat problemi olduğu için dikkatini dağıtacak olan unsurları göz önünden kaldırın. Tuvalet eğitimi vereceğiniz ortamı hazırladıktan sonra ve gözlem notunuzu oluşturduktan sonra tuvalet eğitiminde izleyebileceğiniz adımları sıralamak istiyorum:
Öncelikle çocuğunuza hikâyeler anlatın. Hikâyeler dikkat çekici nitelikte olmalı. Daha sonra sosyal hikâyeler içerikli kitaplar alarak çocuğunuza okuyun. Bağımsızlığı teşvik edin. Bu da zor olabilir ama bunun için çabalayın inanın geri dönüt verecektir. Kendisine güvenmesini sağlayın.
Ve unutmayın ki tuvalet eğitimi uzun bir süreçtir ve spektrum tanısı alan çocukların bu eğitime alışması ve başarması diğer akranlarından yavaş olacaktır. Bu yüzden sabır ve özveriyle bu eğitimi tamamlayın. Bunun için destek almak istiyorsanız mutlaka seans almanızı tavsiye ederim.
2) Hocam, çocuğum büyüyor ve herhangi bir sıkıntı yok şimdilik gelişimde sıkıntı yok. Çocuğum büyümesine büyüyor ama konuşamıyor. Eltimin çocuğuyla aynı yaştalar. Eltimin çocuğu gayet iyi konuşuyor ama benim çocuğum konuşamıyor. Nasıl konuşur? Düzelir mi?
Öncelikle çocuğunuzun yaşını belirtmemişsiniz. Onun dışında cinsiyeti hakkında bilgi de vermemişsiniz. Size anlayacağınız en kısa haliyle şöyle cevap vermek istiyorum: Bir çocuğun geç konuşmaya başlaması birçok sebebe bağlanabilir. Bu durum ailesel dil gecikmesi olabilir. Gelişimsel problemler olabilir. Siz gelişiminde herhangi bir problem yok diye belirtmişsiniz. Doğum öncesinde problem oldu mu? Veya prematüre doğum oldu mu? Bu konu hakkında da bilgi vermemişsiniz.
Ama gecikmiş konuşmaya neden olan durumlar arasında; iki dil konuşulması, işitme kayıpları, çocuğa konuşması için fırsat verilmemesi, ağız içi problemler bunlar yarık damak vs.olabilir. Psikososyal bir durum da olabilir. Bunlara ilaveten bir çocuk 36.aydan sonra kullandığı kelimeleri anlaşılır bir şekilde olmalı. 4-5 yaşındaysa basit bir olayı anlatabilmelidir. 7 yaşında ise karmaşık olan her olayı anlatabilme kabiliyetine sahiptir. Eksik bilgiler olduğu için size yardımcı olamayacağım ama bu sorun devam ediyorsa dil-konuşma terapistinden randevu talep edebilirsiniz ama öncesinde KBB’nin( Kulak-Burun- Boğaz) görmesi gerekiyor olabilir. Çocuğunuzla ilgili net bir bilgi verebilirseniz size yardımcı olabilirim.
3) 4 yaşındaki kızımın hayali arkadaşları var. Kendi kendine konuşuyor, oyuncağını karşısında sanki biri varmış gibi uzatıyor hatta hayali arkadaşlarının isimleri bile var. Tomurcuk diyor. Tomurcuk al bakalım bu senin diyor. Kendi kendine gülüyor. Açıkçası korkuyorum. İlerde ruh sağlığı problemleri olur mu?
Hayali arkadaş durumlarına 3-4 yaşlarında çok sık rastlanır. Erken çocukluk döneminde hayali arkadaş durumlarına sağlıklı, zihinsel ve duygusal gelişimin normal ölçüde olduğu belirtilmişse de çocuğun değerlendirmesini tavsiye ederim. Çocuk da yalnızlık duygusu olabilir. Bunu büyük bir problemmiş gibi görüp üstüne düşmeyin. Okul dönemi başladığında hayali arkadaş durumları ortadan kayboluyor. Yani bu durum uzun süre devam ederse ve okul döneminde de devam ederse o zaman sıkıntı yaratır ve destek almanız önerilir.
4) Çocuğum derslerinde çok başarısız. Ders başarısızlığının sebepleri var mı? Nelerdir?
İlk dikkat edilen durum Dikkat Eksikliği Bozukluğudur. Hemen ardından Hiperaktivite Bozukluk takip eder. Onun dışında Özgül Ögrenme Bozuklukları olabilir. Disleksi,Diskalkuli vs. Çocuğunuz ergenlik dönemindeyse Duygusal Sorunlar olabilir. Zihinsel Yetersizlikler olabilir. Ve en çok karşılaşılan durum arkadaş problemleri olabilir. Ders çalışmasını engelleyecek unsurlar olabilir…
5) Oğlum Fen Lisesine gidiyor. 11 sınıf. Oğlumda son zamanlarda büyük bir değişim var. Eğitimine önem veren bir babayım. Bunun dışında zararlı alışkanlıklar konusunda oğlumu iyi eğittiğimi sanıyordum meğer yanılmışım. Sert bir babayım oğlum benden genelde çekinir. Sanırım bu yüzden sigara içtiğini benden ve annesinden saklamış. Çok sinirliyim ama oğlumu kırmak istemiyorum. Bu durumu öğrendim ve nasıl davranmalıyız ebeveyn olarak?
Öncelikle sizden tepkilerinizi kontrol etmenizi istiyorum. Bu durum elbette sizi kızdırmıştır ve kızmakta haklı olabilirsiniz. Ancak buna büyük tepki verip direkt olarak yasaklamanız, öfkelenmeniz ve şiddet uygulama gibi aşırıya kaçmanız durumunda oğlunuz daha çok size tepki olarak sigarayı kullanmaya devam edecektir. Zaten ergenlik dönemindeki bu çocuklarda karşı gelme gibi ağır tepkiler çok fazladır. Hatta kendine daha çok zarar verir. Oğlunuzu karşınıza alarak baba-oğul ilişkisi içinde konuşmayı tercih edin. Neden sigaraya ihtiyaç duyduğunu size anlatsın. İçince sana ne gibi bir gereksinim verecek veya hangi problemini çözecek diye sorun. Bunu yaparken öfkelenmeniz doğru olmaz.
Sonra arkadaş ortamını yakından tanıyın ve sigaranın zararlarını anlatın. Bu gibi problemlerde sakin kalmanız sizler için daha sağlıklı olacaktır.
6) 16 yaşındaki kızımın sevgilisi var. Büyük yoğun duygular yaşadığı için ne yaptıysam da bu durumdan onu vazgeçiremedim. Bu durum farklı boyutlara kadar gidiyor. Kızımın bu yaşlarda cinsel ilişki yaşamasından korkuyorum. Ne yapmalıyım?
Bu yaştaki ergenlerde çok şık karşılaşılan bir problem… Bunu hemen hemen her ergende görebilirsiniz. Ölümüne sevmeler, aşırı bağlanma, sanki karşısındaki tek sevebileceği kişinin o olması gibi hissetmeler, bunun için yapılan kavgalar, kızlar arasında kıyas mücadelesi, erkekler arasında sevdiğim kız etiketlemeleri, evliymiş gibi davranışlar vs. Ergenlik döneminde de cinsel çekim; hormonların hareketlenmesiyle daha fazla artar ve bazı olmaması gereken durumlar olur. Bunun için öncelikle cinsel eğitimi doğru vermeniz gerekirdi. Bu durum çocuğun nasıl büyütüldüğü ile ilgili bir problemdir. Veya akran zorbalığı da olabilir. Aşağılık duygusu, başaramama korkusu çok sık rastlanılır. Açıkçası ben bu konuda sadece şunları söyleyebilirim onun dışında Çocuk ve Ergen Psikiyatrisine gitmenizi tavsiye ediyorum…
Erken yaşta yaşanan cinsel ilişki, ergenin bilişsel ve duygusal gelişimine zarar verir. Travma oluşturur. Öfke patlamaları olur. Depresyon ve anksiyete bozuklukları olur. Bunun dışında bu konu hakkında daha fazla bilgi vermek beni aşar. Tıp doktorlarından destek almamızı öneririm.
7) Merhabalar hocam, benim eşim 3 erkek kardeşler. Eşim Kimya mühendisi ben Coğrafya öğretmeniyim. Eşimin ikinci kardeşi Yüksek Elektrik-elektronik mühendisi eşi Anasınıfı öğretmeni ama çalışmıyor. Eşimin üçüncü kardeşi Diş Hekimi eşi ise İngilizce öğretmeni. Geçen gün bizim evde toplandık eşimin isteği üzere yemeğe davet ettim. Daha sonra eşimin kardeşleri maç izlemek için salona geçtiler ben de eltilerimle balkonda oturup tatlı yedik. Konu çocukların ders başarısına ve zeka seviyesine geldi. İki eltim çocuklarını yere göğe sığdıramadılar. Benim çocuğumun da ders başarısı biraz düşük ayrıca yaşıt da değiller. O
kadar çok hararetli bir tartışma çıktı ki açıkçası ne tepki vereceğimi şaşırdım. İkinci eltim bana zekanın anneden geldiğini anne daha zeki olursa çocuğu da o kadar başarılı ve zeki olurmuş dedi. Üçüncü eltim de o zaman en başarılı benim oğlum dedi. Oğlu bayağı bilindik bir koleje gidiyor ve üstün başarıya sahip. İkinci eltim hayır benim kızım daha zeki dedi. Yani kısacası bana nispet edercesine yaptılar bunu. Ben de bir öğretmenim neyin ne olduğunu ne demek istediklerini anlayacak bir zekaya sahibim. Çocuğumun başarısızlığı benden kaynaklanıyormuş gibi bir şey demek istediler. Direkt söylemediler anlayacağınız gibi dolaylı bir şekilde bunu ima ettiler. Ben de kendi evim olduğu için ve onlar misafirim olduğu için huzursuzluk çıkartmak istemedim. Her şey de olduğu gibi büyük gelin olduğum için alttan almamı istiyor eşim. Ben de her şeyi alttan alamam ben de bir insanım ve benim de duygularım var. Ama çocuğuma böyle söylemeleri beni çok üzdü ben de size sormak istedim. Çocuğumun ders başarısızlığının sebebi gerçekten anneden ve babadan gelen kalıtımlar mı yoksa zekayı her yönden incelemek mi gerekiyor? Yardımcı olursanız memnun olurum.
Öncelikle merhabalar, Elticilik veya görümcecilik gibi konular biraz kafamı karıştırdı. Bu tür tartışmalar ve kıyas mücadelesi Türk aile yapısıyla karşımıza çıkabiliyor. Birçok araştırma zekanın kalıtımla ilgili olduğu görüşünü savunuyor. Hatta anneden geldiği görüşü de şu an günümüzde konuşulan bir konu. Bu bazen birtakım insanların işine gelmiş olabilir. Ne yazık ki yeterince araştırma yapıp makale okumamışlar diyelim. Çünkü zekânın sadece genetik olduğunu ve yüz de yüz anneden geldiği görüşü yanlış ve eksik bir bilgi edinimidir. Genelde toplumlarda meslek standartları iyi olan kesimin çocuklarının zeki olduğu algısı vardır. Ama bu da yanlış bir bilgidir.Zekâyı hem genetik hem de çevresel faktörlerle inceliyoruz. Örnek veriyorum bir çocuk çok zeki ve başarılı ama yanlış bir ortamda büyüyorsa o çocuğun başarı seviyesi düşebilir. Yani çevresel faktörleri de ele almak gerekir. Ders başarısı da aynen o şekilde bir durumdur. Belki sınıf ortamında derslerde arkadaşlarıyla muhabbet edip öğretmenini dinlemiyordur. Belki dikkat problemleri vardır veya sınıf ortamı gürültülü bir ortamdır vs. Daha iyi bir örnek vermek istiyorum yakın çevremden; benim arkadaşım doktor ama kız kardeşi iyi bir eğitim almasına rağmen herhangi bir dalla ilgilenmiyor. Bu çocuk için zekasını anneden almış derseniz o zaman doktor olan çocuğuna daha fazla mı genetiğinden zeka aktarılmış oluyor bu? Tamamen bilim dışı komik bir örnekten başka bir şey değil bu. Bu yüzden çocuğun zekasını ve ders başarısını anne ve babanın zekasından ve meslek standartlarının iyi olmasından çok çocuğun zeka seviyesini her yönden ele almak çok daha mantıklı ve doğru bir yaklaşım olacaktır. Geri kalan ailevi problemlere de yorum yapmak benim için doğru olmaz. Bu yüzden diğer problemleri Aile Danışmanlığından randevu talep ederek çözebilirsiniz…
8) 8 yaşındaki kızıma zamanında iyi bir tuvalet eğitimi verdim ama son zamanlarda geceleri altına kaçırıyor. Bunun sebebi ne olabilir? Okulunda da bir problemi yok gayet mutlu bir çocuk. Babasıyla birlikte çok seviyoruz onu. Aile problemi de yok.
Herhangi bir sıkıntı yoksa, geceleri altına kaçırmasının sebebi; hormonal dengesizlik olabilir. Yatmadan önce çok fazla sıvı tüketiyor olabilir. İdrar yolu enfeksiyonu olabilir. Mesanesi küçükse eeğe, normal bir idrar miktarı için yeterli bir genişlikte olmayabilir. Şeker hastalığı gibi ciddi problemler olabilir vs.
Mutlu ve sağlıklı haftalar!
